Өзгеге еліктеуден не ұтамыз?

Қазіргі кезде қазақтың ат қоюы өз бағытын жоғалтып барады. Олай дейтінім, өзіміздің ардақтыларымыздың емес, шетелдің танымал адамдарының есімін беру, біз үшін мағынасы жоқ әртүрлі аттарды қою белең алып бара жатыр. Бүгінде Диана, Тансу, Даяна, Алсу, Дамир деген сияқты қазаққа жат жеңіл аттарды қоюға әуестеніп кеттік. Одан кейінгі көңіл қынжылтарлық нәрсе – өзіміздің әдемі есімдерімізге келсін-келмесін «а» әрпін жалғап жүргендігіміз. Анарымыз – Анара, Жанарымыз – Жанара болып мәнін жоғалтып жүр. Ең сорақысы, ауызекі тілде айтылғаны былай тұрсын, құжаттарын солай толтырып жүргендер де баршылық. Сосын әп-әдемі аттарды екіге бөліп жазу «сәнге» айналды. Айталық, Алтын-Ай, Айдар-Бек деген сияқты… Мұны өздерінше жаңалыққа балап жүргендер бар, бірақ шындап келгенде, бұл да соқыр еліктеу ғой. Сондықтан есіміміздің дұрыс аталуы мен жазылуына да мән беру керек. Кеудесінде кішкене болса да ұлттық намысы бар, өзінің халқын, ұлтын мақтан тұтатын әрбір ата-ана баласына ойланып барып ат қойса екен деймін. Жаңа туып жатқан сәби ештеңеден хабары жоқ, өзін қалай атаса да бәрібір, ол біліп жатқан жоқ, бірақ есейе келе бала өз атының қандай мағынаға ие екенін білуге талпынады. Сондықтан ат қоюдағы үлкен жауапкершілік – ата-анада. Баласының өмір бойы көтеріп жүретін есімі болғандықтан алдымен ата-анасы бұған бейжай қарамай, барлық жағын ескеруі керек. Қанша жерден Батысқа еліктеп жаһанданып кетсек те, ата-бабаның киесінен, аруағынан аттап өтуге болмайды. Белгілі бір атты қоясың деп қысым көрсетіп жатқан ешкім жоқ, десе де әр бала есейгенде өзіне қойылған аттан ұялмаса, есімінің қойылу себебін біліп мақтанып жүрсе, атына лайық болып өсуге талпынып жатса жөн емес пе?!

Немеремнің есімі Нұрсұлтан

Момынқұл атамыздың немересі, менің қайным жақында өзі немерелі болды. Ұлының шаңырағында өмірге өздері көптен күткен егіз қыз келді. Олар әкелеріне хабарласып, «немерелі болып жатырсыз, атын қойып берсеңіз» деп өтінген екен: «Андағы жақын жердегі үлкен үйде, қара шаңырақта көкем отырғанда (Бәкеңді айтады) маған ат қой дегендерің не?!» – деп қайным жолды Бәкеңе берді. «Ата, біздің қыздарымызға ат қойып беріңіз» дегеннен Бәкең көп ойланған жоқ қыздардың есімдерін Айғаным, Зере деп қойды. Әрине, бұл – тарихта алтын әріптермен жазылып қалған әжелеріміздің аттары, ерекше есімдер. Бірі – Шоқандай ғалымды, бірі – Абайдай ақынды тәрбиелеген кемеңгер дана аналар. Қос сәбиге бірден сол есімдер қойылды. Бір қызығы, келініміз перзентханадан шығып келген күні телеарналардың бірі Айғаным әжеміз туралы тарихи деректі хабар көрсетіп жатқан екен. Ұзақ уақыт бала көтермей жүріп, қос бірдей (тфә-тфә) қызды дүниеге әкелген келініміз жаңағы хабардың перзентханадан шығып келе сап, бір қызына әжеміздің есімі берілгенде көрсетілгенін де жақсы ырымға балап, қуана хабарлап жатты. Сол әжелердегі қасиет қос періштеге жұғысты болсын деп ырымдадық біз. «Өзің ол әжелеріміз жайлы егжей-тегжейлі біліп алған соң, қыздарыңның бойына олардың даналықтарын сіңіре біл. Жақсы болып өсулеріне осы бастан тәрбиеле», – деп ол келінімізге жиі айтып отырамыз. Өзіміздің отбасымызға келсек, елу жыл Кремльдің құрсауында жатқан атаның алтын жұлдызын, шынын айту керек, Нұрсұлтан Назарбаев қызметіне кірісе сала алып берді. Қарапайым жұрт біле бермейді, бірақ өте көп күш жұмсап, сол алтын жұлдызды алып берген біздің Президентіміз. Елбасы «бір ғана адамды ұсынсақ, ештеңе ала алмай, құр қалуымыз мүмкін» деп атамен қоса Р.Қошқарбаев пен Қ.Қайсенов аталарды да ұсынды. Ең болмағанда біреуіне Батыр атағы берілсе деген тілек қабыл болып, атаның атағы қазақ халқының кеудесіне алтын жұлдыз болып тағылды. Бұған бүкіл ел қуанды. Тілек – халықтікі, еңбек Елбасынікі болды. Бұл – тарихи шындық. Бұл – қалай айтсақ та, тарихта қалатын ақиқат. Сол күндердің бірінде батырдың отбасына Президенттен жеделхат келді. «Бауырым, Бақытжан… – деп басталатын жеделхаттың соңы: – Баукең жұлдызды болған күн – халықтың жұлдызы жанған күн!» – деп аяқталған. Сол әділеттілік орнаған күннен бастап, еліміздің егемендігі бастау алды десек артық емес. Өйткені осыдан соң-ақ Кеңес Одағы ыдырады. Ал Орталықтан Қазақстанға келген соңғы жұлдыз атанікі болды. Сол жылы Назарбаевтар әулетінде дүниеге ұл бала келді. Ол балаға атаның атын беру арқылы батыр атамызға деген ілтипаты мен құрметін Нұрекең екінші рет көрсетті. Сол кездері «алғашқы немерем ұл болса, оған атаның жұлдызын алып берген осы кісінің атын қоямын» деген едім. Ата Махамбеттің өлеңдерін жатқа білетін. Ал Махамбеттің ұлының аты да Нұрсұлтан болған екен. Соның барлығы орайласып келіп, біздің немеремізді Нұрсұлтан деп атауымызға себеп болды. Біз өз шаңырағымыздың Елбасына деген алғысы мен құрметін осылай білдірдік. Кішкентай Нұрсұлтанымызға ататегінің өзіне үлкен жауапкершілік арттыратынын үнемі ұғындырып отырамыз. Ал екінші немереміздің атын нағашы атасы Мадияр деп атады…

 Зейнеп АХМЕТОВА

Сурет: funchild.ru