Aikarakoz

Өмірде не болмайды?.. Қысқа көйлек киіп көшеде тұрған қыз-келіншектерге қарап, ақыры автоапатқа ұшыраған жігіттердің алды мүгедек болып қалған. Бұдан шығар қорытынды – сұлулық деген – дерт. Әдемілік адамды қашанда өзіне баурап алады. Ал көрікті бойжеткендер еркек атаулыны баурамақ түгілі, өртеп жібереді (Сондықтан да болар, әлемге әйгілі Пикассо: «Еркектер қашанда өзі сүйетін әйелмен жасты», – депті жарықтық). Мұны бельгиялық оқымыстылар дәлелдеп отыр. Тіпті олар сұлу әйелдерді тірідей көру былай тұрсын, суретінің өзі жігіттердің қан құрамына өзгеріс енгізіп, жұмыс қабілетін азайтатындығын дәлелдеген.

Лувенс университетінің зерттеушілері жүргізген сараптамаға 18 бен 28 жастағы 176 гетеросексуалды еріктілер қатысқан. Оларға картамен құмар ойнау тапсырылған. Бірақ алдын ала жігіттерге арулардың іш киімдері көрсетіліп, соған немесе сұлу әйелдердің суретіне қарап баға беру тапсырылған. Ал екінші бір ойыншылар тобына қарапайым майкілер және кәрі кемпірлердің суреттері көрсетілген.
Ойын қорытындысы бойынша, жас әйелдің суреті мен іш киімдеріне баға берген жігіттер жағы қызба ойынды қыздыра алмаған. Әлгілер іш киім мен суреттен алған әсерлерінен арыла алмай, ақыры жүрістерінен жаңылысқан. Демек, әлді батырдың өзі қатты толқығанда «быламыққа тісін сындырып» алады. Оның арғы жағында жүйкеге тиіп, жаныңды ауыртатын «сағыныш» деген сары уайымды айтпай-ақ қойсақ та болар.
Кез келген жігіт сұлуды сыртынан ғана көруге құштар. Ал кездесіп, таныстықтары достыққа ұласқан жағдайда олар сол арудың құлына айналады. Мұның бір жағы құлай сүюге байланысты болса, екінші жағы сұлулардың бойында болатын көзарбаушылықпен байланысты. Егер қарым-қатынас қызғанышқа ұласса, мұның соңы адам өліміне дейін апарып соқтырады. Сондықтан айымдардың өзіне де, суретіне де көп қарамаңыз. Сұлулыққа тым құмарлық адамды ауру етеді.
Әйгілі комик Чарли Чаплин пайғамбар жасына таяғанда әке атанған. Бұл алпыстан асқанда балалы болған белгілі әртіс Асанәлі Әшімов, белгілі режиссер Асқар Тоқпановтардың қасында түк те емес. Ал енді Гераклге жететін жан жер бетінде жоқ. Ол бір түнде елу әйелді «ермекке» айналдырған. Көпшілігі одан бала сүйген. Мұндай ерлікке жігіттер қалай барған, орасан зор қуат оларға қалай біткен?
Осы сұрақтарға жауап іздегендер әлі күнге нақты шешімге келе алмай жүр. Ал бүгінгі күннің андролог мамандары «мұндай мүмкіндік әр еркектің бойында бар» дейді. Бірақ ол жасқа байланысты өзгеретіндігін ешкім жасыра алмайды. Мысалы, жиырма жастағылар тәулік бойына қабілетін жоғалтпайды. Отыз жасында ол әлдеқайда тынышталады. Қырықтағы қылжақпастардың дені үнемі өздерін мойындатуға тырысады. Елуге толғандар қырықтағы кезін сағынады. Өйткені олардың жыныс гармондарын бөлу қабілеті әлсірейді. Соған қарамастан, кейбір жуан жұдырықтылар қабілеттерін жоғалтпайды. Мысалы, кейде өзі жетпісте болғанымен, формасы әлдеқайда жас көрінетін адамдар ұшырасады. Дәрігерлер осындай азаматтарға қарап «биологиялық жас» деген терминді шығарған. Олардың жүрек-қан тамырлары, тыныс жолдары мен жүйкесін, қан құрамындағы холестерин мен шалт қимылын тексергенде, шын мәнінде мықты қасиеттері бірінші орынға шыққан.
Дәрігерлердің анықтаған тағы бір мәселесі – жігіттердің сексуалдық белсенділігі. «Осы мәселе неге бірінші орынға қойылды?» деген сұраққа жауап іздегенде бұл жігіттерді кез келген дерттен қаншалықты сау екендігін анықтайтын көрсеткіш екендігін айтқанымыз орынды. Ендеше, бөріктілер көріктілердің алдында ұятқа қалмас үшін андролог мамандарға барып, кеңес алып тұрудан қымсынбауы тиіс. Төсек қуатының кемімеуі денсаулықтың әлі қанша жылға сыр бермейтіндігін аңғартады.
Белсіздік – жігіттердің жүйкесіне тиеді, айтып келмейтін ауруға ұрындырады. Ол адамның «ішкенін ірің, жегенін желім» етеді. Мұндай күзеліс 40-тан кейінгілердің өзін тез қартайтады. Андрологтар берген анықтама – «15 еселік қорға» қатердің төнуі де белсіздікпен байланысты.
Екінші бір жағдай, бүгінгі жігіттер туабітті қалыптасатын қасиетке атүсті қарайды. Осының салдарынан елуден соң есі шыққандар амалсыздан «Виаграны» пайдалануға көшеді. Мұндай қасіреттің алдын алу үшін мамандар төмендегідей кеңестерді ұсынады.

1. Отыз жастан соң жыныс қатынасын үзбеу (өзге ағзалар секілді жыныс мүшесі де үнемі жаттықтыруды қалайды). Ол адам ағзасын, ұрықты жаңартып отырады.
2. Жігіттердің арақ-шарап, темекі, есірткі пайдаланбауы ағзаны жақсартып, күш-қуатты арттырады. Салауатты өмірді қалыптастырған жігіттерден дені сау, ақылды балалар дүниеге келеді.
3. Жыныс қатынасы барысында сақтық шараларын жасау да пайдалы. Өйткені жыныстық қатынас арқылы тарайтын аурулар жігіттердің өміріне қатер төндіреді (уретрит, простатит, везикулит, эпидидимит, орхит т.б.)
4. Ал белсіздіктің пайда болуына мына дерттер әсер етуі де мүмкін: жүрек қан тамырлары ауруы; артериальды гипертензия; эндокриннің бұзылуы; сусамыр; аденома; жүйке аурулары; зиянды препараттарды қолдану; ішімдік, есірткі, темекі; бір орында тапжылмай отыру; стресс; экологияның ластануы; дұрыс тамақтанбау; ұйқының жиі бұзылуы.
«Сұлу әйелдің өзі түгілі, суретіне қарап шала мас болып қалатындар үшін дәрігер алдына жиі барып тұру пайдалы», – дейді мамандар. Дәрігерлердің бұлайша жанталасуына ерлер мәселесінің жыл сайын күрделеніп бара жатқандығы себеп. Әлемде жиі өлетін де, ауру немеcе мүгедек болып қалатындардың денін осы топтағылар құрайды. Ауыр жұмыс пен отбасын асырау да жігіттердің еншісінде. Сондықтан, бұл проблема қазақ жігітіне де ортақ. Одан сырт қалмауды ұйғарғандықтан, бүгін өздеріңізге арнап біраз кеңес бергенді жөн санадық.

Жолдасбек Дуанабай

Мақала сілтемесі «Айқын» басылымы.

Еркек пен әйелдің арасындағы айырмашылықты жұрттың бәрі жақсы біледі. Алайда «әйелдің шашы ұзын ақылы қысқа» деген қағиданы алға тартып, бүгінгі нәзік жандылары ешқандай да кемсіте алмайсыз. Тіпті олардың арасында билік бишігінде жуан жұдырықтылардан да мықты жұмыс істейтіндері жеткілікті. Соған қарамастан, арулардың ақылы ерлерге қарағанда, жан-жақты дамымағаны жиі сөз болуда.

Еркек пен әйелдің арасындағы айырмашылықты жұрттың бәрі жақсы біледі. Алайда «әйелдің шашы ұзын ақылы қысқа» деген қағиданы алға тартып, бүгінгі нәзік жандылары ешқандай да кемсіте алмайсыз. Тіпті олардың арасында билік бишігінде жуан жұдырықтылардан да мықты жұмыс істейтіндері жеткілікті. Соған қарамастан, арулардың ақылы ерлерге қарағанда, жан-жақты дамымағаны жиі сөз болуда.

Лондон университеті жанындағы колледждің нейробиологы Нейл Барджесстің айтуына қарағанда, ерлер кез келген сынақтан «сүрінбей» өтеді. Мәселен, оларды бейтаныс жерге апарып тастасаң, үйге қайтатын жолды тез табады екен. Ал осыған байланысты пікір білдірген Германиядағы Ульмс университетінің профессоры Маттиас Рип ерлер мен әйелдер ойлау кезінде мидың бірдей бөліктерін іске қоспайтындығын айтады. Зерттеушілер 12 еркек пен 12 әйелге лабринттен шығудың үш жолын іздеуді тапсырғанда, ерлер мидың сол жақ бөлігін көп пайдаланатыны белгілі болған. Нәтижесінде, олар әйелдерге қарағанда, сыртқа шығар жолды тез тапқан.
АҚШ-тағы Джон Хопкинс медицина университетінің ғалымдары компьютерлік тексеруден кейін «мырзалардың мықтылығы самай тұсындағы төменгі ми бөлігінің жақсы жұмыс істеуінен» деген шешімге келді. Ол «жер» көру және ақпаратты өңдеу, назар аударуды сараптан өткізуге жауап береді. Бұған қарап отырып, «әйел миының жетілген түрі тек ерлерде болады» деуге болмайды. Ерлердің миы нақты ғылымға бейімделсе, әйелдердің миы сөйлеу мәнерін қалыптастыруға күш салады.
Америкалық ғалымдар екі жыныстылардың миын екі бөлек қарастырады. Олар «адам миы генетикалық жағынан бірыңғай жетілмейді» деп есептейді. Сол себепті әйелдер өздерін ерлерден кем санап, «бостандыққа» ұмтылатын көрінеді. Канададағы Альберт университетінің зерттеушілер тобы да әйел мен еркектің миы бір-біріне сәйкес еместігін айтады. 23 ер-азамат пен 10 әйелге бір тапсырма беру кезінде, олар мәселені шешу үшін мидың түрлі бөлігін пайдаланатындығын растады. Ал ми бөліктерінің адамға психикалық жағынан қалай әсер ететіндігі тіпті қызық. Мысалы, мелодрама көру барысында әйелдер жылап-сықтап отырса, ерлер ұйықтап қалады. Көлікпен кетіп бара жатқанда, әлдебір жерді табу үшін ерлер жол бойындағы көрсеткіш тақталарына қараса, әйелдер жол картасын іздейді. Базарда әйелдер киімді ұзақ іздесе, ерлер үйге тез қайтады. Оңашада кездескен ер мен әйел екі түрлі ойлайды. Еркек тезірек ақжаулықтыны «төсекке атып ұрғысы» келсе, әйел «оқиға соңы қалай боларын» ойлап, кібіртіктейді. Мұның себеп-салдарын іздеген ғалымдар еркектердің миында ақпарат өңдейтін сұйық әйел миындағы сұйықтықтан 6 есе көптігін айтады. Есесіне, шүйкебастарда ұйымдастырушылық қабілетті арттыратын сұйық 10 есе көп. Бірақ екеуінің де бақытты болуы үшін жеке өмір сүргеннен «көп адаммен бірге адасқан» дұрыс.

Сілтеме: «Айқын» басылымы.

Соңғы кездері еркектердің жыныс мүшесіне қатысты дендеп кеткен дерттің бірі – белсіздік пен ұрықсыз қалу. Асқынған аурулар қатарына жатпағанмен, бұл дерт жігіттердің жүйкесін жұқартады. Өзінің күш-қуатының төмендегенін сезінген ерлер урологтар мен андролог мамандарға дер кезінде қаралса, аталған қасіреттен құтылуға болады.
Сонымен, бүгінгі әңгімеміз белсіздік төңірегінде болмақ. Сіздерге кеңес беретін Алматы дәрігерлер білімін жетілдіру институты урология бөлімінің меңгерушісі, медицина ғылымдарының докторы Болат Уахитұлы Шәлекенов.

Белсіздік – көп факторлы: оған әсер ететін қуықасты безінің ауруы; буын тамырларындағы кінәраттар; еркек гормондарының жетіспеуі, оның жұмыртқада ұйып қалуы. Гормондар төмендеуінің әсері күшті. Простатит болғаннан кейін қуықасты безі қабынғанда, ұрық көп бөлінбейді. Екіншіден, ұрық сыртқа шықпаған соң, ол без ішін¬де жиналып, бездегі бұлшық еттер¬дің тартылуынан ұрықты сыртқа қарай күшпен айдай ал¬майды. Мәселен, бір ай шама¬сын¬да ісса¬пар¬да болған жігіттер әйелдермен жа-қындаспаса, жыныс мүше¬сі қыз¬метінде белгілі бір өз¬герістер бо¬лады. Демек, ұзақ уақыт жыныс қа¬тынасына бармаған жігіт¬тердің ден¬саулығы сыр беруі әбден мүм¬кін. Олар үзілістен соң әйел¬дермен жақындасқанда ұрық¬ты тез жібе¬ріп қояды. Соның сал¬дарынан өзі де, төсекте бірге жатқан нәзік¬ жы¬ныстылар да ойдағыдай қана¬ғат алмайды. Содан соң… ер аза¬мат¬тардың көпшілігі осыны ойға алып, жүйкесін жұқартады. Тіпті әйелге жақындасудан жүрексініп, тартыншақтап жүреді.
Қабынудан соң бездің шы¬ғара¬тын гормон секілді ферменттерінің бірі – ингибин уақытысында бөлін¬бей¬ді (Оны кәдімгі мотордағы ұш¬қын¬мен салыстыруға болады. Де-мек, ол қанды айдап, кәдімгі жы¬ныс мүшесінің барлық ішкі қозға¬лы¬сын реттейді. Одан адамда қозу процесі басталады). Қабыну кезін¬де ингибин аз бөлінеді немесе үнемі бөліне бермейді. Сондықтан бай¬ла¬ныс гормондары бір-бірімен байланысын үзеді. Олардың қайта жиналуы өте қиын. Жыныс мүшесі буындарының әлсіздігі өз қыз¬ме¬тінің әлсірегендігін байқатады. Одан эрекцияның пайда болғанын сезінуге болады.
Тестесторондардың жетіспеу¬ші¬лігі мен белсенділіктің төмен¬деуінің де белгілі бір жағдайда кері әсері бар. Әсіресе, ол 50 жастан соң айқын байқалады. Жас ұлғайған сайын еркектер тарапынан әйелдің ыстық демін жұтуға құлшынысы төмендейді. Ол соншалықты қор¬қынышты ауру емес, ол жаспен байланысты гипогонодизмнің бас-талуы. Сондықтан әр жігіт төсек белсенділігін жоғалта бастағанда, ұялмай-ақ бірден дәрігерге қарал¬уы тиіс. Егер тосыннан келетін бел¬сіздіктің басталуына бірден шара қол-данылса, белсенділікті біраз уақытқа дейін жоғалтып алмауға бола¬ды.
Жалпы, белсіздіктің бастал¬уы¬на төрт фактор ықпал етеді. Деген¬мен басты ескеретін мәселе – жас¬тың ұлғаюымен тестестерондардың азаюы, оның салдары адамды дерт¬ке ұшыратады. Бұған әсер ететін жағдайлар жұмыстан айырылып қаламын деген күдік, қызметке тұру мен ауысу, тұрмыс тауқыметі тағы басқа жағдайлар. Жүйкеге тие¬тін осын¬¬дай қиын¬дық¬тар ағзадағы тепе-теңдікті бұзады. Өкініш¬ке қарай, тір¬ші¬¬лік тауқыметі осы дерт¬тер¬дің күрт тө¬мендеуіне ықпал етпеуде. Алайда белсіздікке қатысты емдеу ша-ралары барысында «науқастар» қатарының өспегенін де айта кеткеніміз дұрыс.
Енді «төсек бел¬сен¬ділігін арт¬тыруға шет елдерден келіп жатқан дәрі-дәр¬мек¬тер көмектесе ме» деген сұраққа тоқталар болсақ, оның барлығы да көмектеседі. Белсенділікті бірден арттыратын дәрілер бар. Мәселен, «Виагра», «Сиализ»… Алайда олар¬дың барлығы уақытша көмекте¬седі. Сондықтан оларды үсті-үстіне қолданудың қажеті жоқ, әрі күнде пайдалануға да болмайды. Гипер¬то¬ниялық, басы ауыратын аза-маттар оны қолдану арқылы ден¬саулығына зиян келтіруі мүм¬кін. Ал ағзаны қалпына келтіруге ар¬налған дәрілер арқылы ауру¬хана жағдайында емдеуге болады.
Қалалардағы «Отбасы және неке» орталықтарында да андролог мамандар жігіттердің жанына әсер ететін «аурулардан» айығуға кө¬мек¬тесе алады.

Әйелдердің көңілін тапқың келсе, көп нәрсені құпия ұста

Арулармен арадағы қарым-қатынастың ашықтығы өте жақсы. Алайда осыны пайдаланып, олардың алдында кез келген мәселе төңірегінде немесе өзіңіздің ішкі ойыңызды бүкпесіз айта беруге болмайды. Яғни кейбір мәселелер адамның ішкі құпиясы саналуы тиіс. Ол сізді әйелдермен түкке тұрмайтын мәселеге бола ренжісіп қалмаудың алдын алады. Ендеше, төмендегі кеңестерімізге назар аударыңыз.

Өтіріктің де зияны бар
Сіз өз әйеліңіздің немесе таныс әйелдің алдында да өз мүддеңіз үшін артық әңгіме, әсіресе, өтірік айтпаңыз. Өзге әйелдер туралы асы¬ра айтқан пікірлер сізді сенімнен айыр¬уы мүмкін.
Бизнес құпиясы
Сіз әйеліңіздің не таныс бойжеткеннің алдын¬да өз карьераңыз туралы ашып айта бермеңіз. Оның сізге қатысты барлық жағ¬дай¬дан хабардар болуы, қыруар қаржыны қалай тауып жүргендігіңізді білуі міндетті емес. Сіздің фирмаңыздың табысқа жетуі құпия күйінде қалғаны дұрыс.

Отбасылық құпия
Сіздің әжеңізбен немесе ата-анаңызбен ренжісіп қалғаныңыз таныс аруға түкке қатысы жоқ. Сондықтан отбасылық кикілжіңді ішкі құпия ретінде сақтаңыз. Өйткені басы артық әңгіме қызды түңілдіргеннен басқа пайдасы жоқ.

Сіз армандаған ару
Сүйіктіңізбен сырласу барысында басқа қыздардың немесе көшеде кездесіп қалған ару-лар¬дың төсінің көз тартатындығы, аяғы¬ның түзулігі, балтырының толықтығы, құлын мүшесі туралы әңгіме айта бермеңіз. Мұн¬дай әңгіме сізге қызық болғанымен, оған жаныңыздағы кез келген бойжеткен рен¬жіп қалады.

Сүрінсеңіз – сақ болыңыз!
Сіздің тиянақсыздығыңыз достарыңыз¬дың күлкісін келтіруі мүмкін. Бірақ қандай жағ-дайда да осындай әрекеттерден сақ бо¬лыңыз. Өйткені аз ғана кемшіліктің өзі сізге көлеңке түсіріп, «жолы болмаған жігіт» деген атқа қалдырады. Ал мұндай жуан¬ жұдырық¬ты¬ларға арулар үнемі күдікпен қарайды.

Бұрынғы қыздардан қол үздіңіз бе?
Кейбір жігіттерде танысқан қыздары тура¬лы «ақпарат» жинап жүретін әдет болады. Жақын дос түгілі, сырлас қыздар¬дың өзі мұны дұрыс түсінбейді. Сондықтан тізімді жасырын ұстаңыз. Егер сіздің сүйген қызыңыз оны тауып алар болса, онда… сүйіктіңізбен қоштасуға тура келеді.

Жалаңаш суреттер жинамаңыз
Көптеген әйелдер порнографиялық жур¬нал¬дар мен кассеталарды «төсекқұмар жі¬гіт-тердің ермегі» деп санайды. Сол себепті мұн¬дай өнімдерді сүйіктіңізге көрсетпеңіз. Өйт-кені өзіңізге деген сенімді жоғалтып ала¬сыз.

Жалақы да жасырын болуы тиіс
Сіз дос қыздарыңызға қанша жалақы ала¬тындығыңызды ешқашан айтпаңыз. Себебі ақша да белгілі бір рөл атқарады. Ендеше, болашақ жарыңыз сізді ақша үшін емес, шын сүйетіндігіне көз жеткізгенше шы¬дай тұрыңыз.

Құпияға қалай қарайсыз?
Егер достарыңыз сізбен әлдебір құпияны бө¬ліс¬се, ол туралы ешкіммен ой бөліспеңіз. Өйт¬кені сізге сеніп айтылған әңгіме бір бә¬ленің басы болуы мүмкін.

Бетті дайындаған
Жолдасбек ДУАНАБАЙ
«Айқын» басылымы

Горизанталды әжімдер: ер адамның маңдайындағы бір немесе үш сызық байсалдылықты, өзіне деген сенімділікті, энергиясының күштілігін және өмірінің мәнділігін байқатады. Бұндай адамдардың шамына тию еш нәтиже бермейді. Ұрыс-керістен бойын аулақ ұстайтын типтер саналады.
Егер маңдайға түскен әжім сызықтары үшеуден көп болса, экспериментті ұнататындығын дәлелдейді. Өмірге, махаббатқа атүсті қарайды. Егер әжімдер толқынды болса, өз өзінің қарабасын ойлағанды ұнатады. Бұндай адамдар ашуланшақ болады.

Маңдайына әжім түспейтіндер кез-келген нәрсеге ынтық емес. Вертикалды яғни мұрынның айналасына түскен әжімдер ер адамның елдің пікірін ескермей, өз дегенінен қайтпайтындар.
Мұрын мен еріннің төңірегіндегі сызықтар: адамның сезімтал екенін білдіреді. Бұлар байсалды, адамдарға аса бір мархаббатпен қарайтындар. Сезімталдығы жоғары, кез-келген жағдайды өзінен өткеретін, айналасындағы жандарға ашып тұратын еркектер. Бұндай адамдар әркез өздерін жайлы ұстайды, жүйкесін бос нәрсеге тоздырмайды.
Иектің айналасындағы әжімдер, беттен төмен орналасса сентименталды, ұстамды, аузынан шөп ала алмайтын азамат екенін аңғартады. Сақтықпен жүретін, көп нәрседен бойын алшақ ұстайтындар.

Мақала www.president.org.ua аударылды.

Британдық психологтар ұзақ жылдар бойына жүргізген тәжірибе барысында «джентльмендердің» 70 пайызы дүкен аралау барысында нағыз «аңшыларға» айналатындығы анықталған. Өйткені олар ешқандай зат сатып алмаса да сөрелерде сырты жылтыраған тауарларға қызыға қарағанды ұнатады. Керісінше әйелдердің 80 пайызы дүкенге кіргенде міндетті түрде бірдеңені қолтығына қыстыра шығуға дағдыланған.

Әрі олар орман ішінен саңырауқұлақ іздеген адамдардай асықпайды, сабыр сақтап, бір затты алу үшін тауарды сағаттап тұрып қарайды. Өкінішке қарай, жігіттердің жүйкесі жұқалау. Еркектер есіктен кіре асықпауға тырысқанымен, бірінші кезекте өзіне аса қажетті затты табуға тырысады. Дүкен ішінде ұзақ жүрсе де жүрісі шапшаң, сөрелерге көз тоқтата алмайды. Сараптама қорытындыларына қарағанда, британдық «аңшылар» сауда орнына барған жағдайда кемі 72 минут уақытын сарп етсе, бұл шаруаны орыстар 20 минутта реттейді.
Еркектерге дүкенде ұнамайтын бір ғана нәрсе – кезек. Қанша зәру зат болса да ерлер кезекке тұруды жаратпайды. Сондықтан болар, көп жағдайда тауарды кезексіз алуға тырысатындар арасында бір-біріне жұдырық ала жүгіретіндерді жиі көруге болады. Сатушылардың сөздеріне қарағанда, жуанжұдырықтылар әйелдерге қарағанда ең сенімді тұтынуны. Ол дүкеншіден бір затты сұраса, оны ұзақ уақыт не аларын, не алмасын білмей, әр¬нәрсені сылтауратып тұрмайды. Ұнады ма, бітті. Ақшасын санап береді. Алайда әйелімен бірге қыдырған жігіттің жүй¬кесі азық-түлік немесе киім-кешек толы сөмкені көтеруден-ақ шаршайды.
Қысқасы, «магазиномания» дертіне шалдыққан отағаларының қатары күн санап өсуде. Мәселен, Батыс елдерінде жігіттердің 5 пайызы, тіпті сауда-саттық қызығымен жүріп «ауру» тапқан. Бір ерекшелігі, олардың дені қалталылар емес, тұрмысы орташа отбасылардан. Енді бұл әдет адамға қандай зиян немесе пайда әкелетіндігін ой елегінен өткізіп көрейік. Егер жұмыс уақытында қыдырып кетпесе, бос уақытта дүкен аралаған әйелге де, еркекке де пайдалы. Біріншеден – адам айналасында не болып жатқанын, адамдардың күнделікті тіршілігін бақыласа, екіншіден – бұл миға массаж жасаудың бір түрі.
Бірақ басты мәселе ақшаға тірелетіні анық. Мысалы, британдықтар дүкенге бір бас сұққанда жүйкесін жұқартпай-ақ ай¬лық жалақысының үштен бір бөлігін жұмсап қояды. Бұл жағынан орыстар өте сақ қимылдайтын көрінеді. Ал қазақтардың арасында «ақшадан тау тұрғызған» байлар теңгенің бетіне қарамайды. Қара нан мен қара шайға қараған қазақ¬тар ғана қаржыға келгенде, қытымырлығын көрсетіп алады. Сонымен қатар, зерттеулер көрсеткендей, ерлердің сауда-саттыққа араласуы әйелдерге қарағанда қауіпті екенін ескерте кеткеніміз дұрыс. Олар дүкен ішіне кірген бойда айналасына жіті назар аудармастан, өзіне керекті зат тұрған бөлімге бірден ентелей жетіп барады. Расын айтқанда, әйелдер секілді заттың бағасына бас ауыртып, саудаласып жатпайды. Ал үйде аһ ұрып қалатын баяғы әйел. Бір мысал: май құю стансасындағы дүкеннен әдемі пышақ көрген еркек әйелін қуанту үшін сатып ала салады. Сол пышағыңыз базарда өте арзан. Осыдан соң әйелдер күйеулеріне зат сатып алуға қалай сенсін? Басы бәлеге қалып, нәзікжандылардың жынына тиіп, ауыр сөз естиді.
Лондонда жүргізілген сауалнама барысында жігіттердің сауда-саттыққа араласуының соңы олардың көпшілігінің денсаулығына зиян екені анықталған. Тіпті араларында ауыр сөзді көтере алмай, жүрек дертіне шалдығатындар да бар.
Сізге қарапайым тілмен түсіндерер болсақ, әйелдер мен еркектер дүкенде өздерін түрліше сезінеді. Өйткені заттың бағасы мен сапасы жұмсалған қаржыға тати ма? Бұл сауалға екі жыныстағылардың берер жауабы әртүрлі болып шығады. Мәселенки ерлер оған соншалықты мән бермесе, әйелдер үшін ол өте маңызды. Арулар жағы кейде сапалы затты қымбатқа алса да, өзгелерден қуанышын жасыра алмайды. Өкінішке қарай, мұндай сезімге берілу жігіттер жағында бола бермейді. Осыдан барып стресстің кімге қалай әсер ететіндігі анық байқалады.
Әйелдер электродүкендерге кіргенде күйеуінің көзіне қараса, жанарынан қуаныштың ізін байқай алады. Дәл осындай көріністі ерлер әйелімен ыдыс-аяқ немесе киім-кешек дүкеніне барғанда наық байқайды. Басында баспанасы жоқ отағасының өзі құрылыс заттары базарын ұзақ уақыт алаңсыз аралайды. Сағат алар болса, оның бүге-шігесін жалықпай сұрайды. Олардың жанында шүйкебастар дүкенді тез-тез аралағанды ұнатады. Бәрінен де қызығы, соңғы жылдары кейбір дамыған елдерде ерлерді саудаға қазіргіден де жиі тарту үшін психологиялық қызмет жандана түскен. Ірі супермаркеттер арнайы ерлер залын ашқан. Батыс елдерінде ерлерге арналған сауда залдарының арнайы тұжырымдамасы жасалған.
Мамандардың пікіріне қарағанда, тек шығармашылыққа бір табан жақын адамдар сауда-саттыққа да икемді келеді. Ал интернет арқылы сауда жасайтындардың басым көпшілігі – еркектер. Олардың 42 пайызы интернет-дүкендердің сайтына кіруде алдыларына жан салмайды. 41 пайызы сәтті сауда жасаса, 45 пайызы тауар туралы ақпараттарды ақтарып, өзге жерлердегі бағалармен салыстыруға көп уақытын жұмсайды. Негізінде олардың 35 пайызы ғана нақты сауда жасайды. Енді өздеріңізге берер кеңесіміз біреу: Егер әйеліңіз базар жағалауды жаны сүйсе, мұндайға сіздің әуестігіңіз болмаса, оған ілеспегеніз дұрыс. Ондай жағдайда жүйкеңіз сыр беріп қалуы мүмкін. Ал денсаулық бәрінен де қымбат.

ДЕРЕК ПЕН ДӘЙЕК
Британдық жігіттер дүкен аралау барысында сұлу қыздар мен көрікті келіншектерге көз тастауды да ұмытпайды екен. Орта есеппен алғанда британдық ерлер өз өмірінде алты айды нәзік жандарға көз сүзумен өткізеді.
Әр еркек күн сайын біріне-бірі ұқсамайтын сегіз аруға көз қырын салады. Бұл кезде әрқайсысына кемі екі минут уақыт жұмсайды.
Жігіттердің бірден көзі түсетін нүкте анары, содан соң – қасы мен аяқтары. Өз кезектерінде арулар да күніне екі жігітке орта есеппен бір минуттай көз тоқтатады. Сөйтіп, өз өмірінің бір айын ғана мұрттыларды бақылауға арнайды.
Ерлер арасында жүргізілген сауалнамаға жауап берген жігіттердің жартысынан көпшілігі «мұндай «бақылаудың» ешқандай сөкеттігі жоқ» деп есептейді. Ал әр үшінші еркек көзі түскен аруды «құшып» тынғанын жасырмаған.

Мақала «Айқын» басылымынан алынды.